Radar

Ël radar (acrònim anglèis për Radio Detection and Ranging) a l'é un sistema ch'a deuvra d'onde radio për determiné la distansa, la posission o la velocità d'oget. A l'é dovrà ant vàire camp, com l'aviassion, la meteorologìa, ël militar e l'automobilìstica.

Antenna ëd radar për ël contròl dël tràfich aéreo

Stòria

Ij prim esperiment an sj'onde radio për dëscheuvre oget a armonto a la fin dël sécol XIX, ma ël radar modern a l'é stàit svilupà ant j'agn 1930-40, dzortut durant la Sconda Guèra Mondial për identifiché j'aeroplan. Ël fìsich britànich Robert Watson-Watt a l'é considerà un dij pionié dël sistema radar pràtich. Apress la guèra, la tecnologìa a l'é stàita aplicà a usagi sivij, com ël contròl dël tràfich aéreo e l'osservassion dël temp.

Tìpo ëd radar

• Radar ëd sorveliansa: Dovrà për trové oget an moviment (es. avion, nav).
• Radar meteorològich: Misura le precipitassion e le formassion ëd nìvole.
• Radar Doppler: Mzura la velocità d'un oget, dovrà ant le stassion meteo o ant ij radar ëd polissia.
• Radar sintétich d'antrada: Utilisà ant la geologìa për creé figure ëd la surfassa terestra.
• Radar automobilìstich: Integrà ant le viture për evité colision o për ël contròl adatativ ëd velocità.

Operassion

Un radar a manda n'impuls ëd onde radio vers n'oget. L'onda a ven arflessà e tornand andarera a l'antenna, ël sistema a càlcola la distansa basandse sul temp d'andé e torné. La cangiament ëd frequensa (effet Doppler) a përmet ëd determiné la velocità dël moviment. J'anten-e a peulo esse fisse o girante për scanerisé na zòna.

Aplicassion

• Aviassion: Contròl dël tràfich aéreo e guida dij vol.
• Militar: Sorveliansa, mire për mìssile, e identificassion ëd menasse.
• Meteorologìa: Prevëdde temporaj, uragan e tempeste.
• Nàutica: Evité d'ostàcoj ant ij nav.
• Automobilìstica: Sistema ëd sicurëssa coma l'assistensa a la frenà d'emergenza.

Vardé ëdcò

• Onde radio
• Sonar
• Politécnich ëd Turin